روش تحلیل داده‌های ترکیبی برای تشخیص وضعیت عناصر غذایی کم‌مصرف با رویکرد تعادل عناصر در چغندر‌قند پاییزه

تجزیه گیاه روش مفیدی است که با استفاده از روش های غلظت بحرانی و دریس به منظور ارزیابی و بهینه‌سازی عناصر غذایی چغندر‌قند بکار می‌رود ولی این رویکردها دو اریب دارند، یکی نادیده گرفتن ماهیت ترکیبی عناصر در تحلیل داده‌های تجزیه گیاه و دیگری عدم استفاده از نسبت‌ عناصر غذایی تأثیرگذار بر تغذیه گیاه است. با استفاده از روش تحلیل داده‌های ترکیبی (CDA) و تعادل‌های متعامد عناصر غذایی می‌توان این اریب‌ها را بر طرف ساخت. هدف از این تحقیق، توسعه استانداردهای DRIS و CND-clr[1] به CND-ilr[2] و تعیین نرم‌های مرجع تعادل عناصر غذایی یا CND-ilr و ارزیابی وضعیت عناصرکم‌مصرف برای چغندر‌قند پاییزه است. داده‌های عملکرد ریشه و شکر و نمونه‌های گیاهی از 183 مزرعه چغندر‌قند پاییزه استان خوزستان طی 7 سال‌ متناوب 79 -1373 جمع‌آوری شد و عناصر آهن، منگنز، روی و مس نمونه‌های برگ چغندر‌قند اندازه­‌‌گیری گردید. عناصر غذایی کم‌مصرف به سه فرم تعادلیilr3 = [Zn|Cu]  و ilr2 = [Mn| Zn, Cu]  و ilr1 = [Fe| Mn, Zn, Cu] طراحی گردید و شاخص نسبت لگاریتم ایزومتریک4 یا ilr برای این تعادل‌ها محاسبه شد. جامعه مشاهداتی (183 مزرعه) براساس عملکرد ریشه و عملکرد شکر حد واسط (Cut-off yield) به ترتیب به مقادیر 32/60 و 41/9 تن در هکتار به دو گروه عملکرد بالا و پایین تقسیم شدند. نتایج نشان داد که بر اساس محاسبات حاصله و احتساب سه تعادل مذکور، "فاصله ایچسن" به میزان 3/0 (به عنوان شاخص پیش‌بینی کننده) برای تشخیص گروه "متعادل عناصر غذایی" از "نامتعادل عناصر غذایی" جامعه چغندر‌قند پاییزه بدست آمد. همچنین نرم‌های مرجع برای سه تعادلilr1, ilr2, ilr3 تهیه گردید. روش تعادل ترازویی[3] برای ارزیابی عناصر کم‌مصرف 33 مزرعه چغندرقند پاییزه با عملکرد کمتر از 60 تن در هکتار واقع در مربع TP با سه تعادل مذکور استفاده شد. نتایج نشان داد که به ترتیب غلظت‌های 296، 120، 41 و 19 میلی‌گرم در کیلوگرم ماده خشک برگ عنصر آهن، منگنز، روی و مس واقع در ربع TN می‌توانند به عنوان غلظت‌های مرجع ilr*  برای تشخیص تعادل بین این عناصر استفاده شوند زیرا که هر کدام از این غلظت‌ها متاثر از اثرات متقابل و ترکیبی این 4 عنصر می‌باشند. همچنین نشان داده شد که برای افزایش کمی و کیفی چغندرقند ضرورتی به مصرف کود آهن نیست و اگر کود‌دهی آهن صورت گرفته است باید مقدار آن را کاهش داد. [1] .Compositional Nutrient Diagnosis- Centered Log Ratio [2] .Compositional Nutrient Diagnosis- Isometric Log Ratio [3] .Mobile and fulcrums balance system